Tsapwempët kuno´kpë jëts ja määtsä’

yjaapy: witsuk xontun
jyajy'ëë'yëp: Neya
xaamkëjxp
Santa María Tlahuitoltepec

Ja suun, ajtsën, kää’yën, uujkën jëtsa xontääjkën, ku ja xëëw tyunyë. Ku ja yikjujky´äjtpë yik xëtuny. Ja teety ja tääk, ja kiixy ja mijxy, ja mëj ja mutsk, yikxon xyontä’äktë, ku tpääty ja xëëw. Ku tsyoo´ntä’äky ejtp ja pëjpë tyunkpääty, jëts ku tsyuu’ë ja xëëw, may ja jää’y nyamyukyë, jëts t’ejxwä’äntë ku ja määtsä’ kyä’äy jam tsapwemp. Ku ijts ja määtsä’ kyä’äy uk  ku ijty tyëëy ja pëjpë ja wekpë (awënäx 1) kë'm its ja jaa'y tnëë’ky, juu’ky ijts yiktunkpätëp, xäm n’ejxënt mä yi  myëmajtsk awëwnäx (awënäx 2).

                        

awënäx 1                                     awënäx 2

 

Ëxäm të tyikäjtsnë, ja pëjpë ja wekpë mëët të nyamyukyë ja pujxtumpë (ejx ja awënäx 3). Yä’ät pujx yë’ kë’m tyanëpëktääjkëp, juunë tyëpyëkt ja pëjpë jëtsa määtsä’ kyaxë’ëkt jam tsapwemp.

 

awënäx 3

Yä’ätpë tunk xyëëw ja määtsä’ jëtsa suun. Kuyë yi  pujxtumpë tpëktä’äky ja suun jëts ku wyënänëpëkë kë’myë yi pujx tno’knëpëkë ja pëjpë jëts mëët yikxon y’anojkmuky, xam wyënä’äny jëts ëxam pyijy. ëxä tu’uk n’uk ejxënt miti ojts jap y’ats pijy San Melchor Betaza (ijxy jäwë 1).

 

 
ijxy jäwë 1
 

Ku ëxa të x’ejxkëxtë yi ijxy jäwë, mnäyiktëë’ëyëp meets mää’etëte’n ja pujxtumpë tyunkpääty. säm ëxam n’ejxënt miti ëxä apëtki’ijy, yi pujxtumpë yë’  y’ana’mkijxypy ja mutsk pujxtë, miti’ matootëp jëts tno’oktë ja pëjpë. yi pujxtumpë jëts yi mutsk pujxtë jakamyë nyamyëkajpxyëtë ka’ kyaxi’iky jëts ka’ yikmatëy, ja’akëjxp ku yë’ nuku yukpejy kyäjpxtë jëts, mä yi tätsk ka’ t’ukmatoonëtë.

 

 

Yä’ät tunk jam xaamkëjxp y’ëyë, miti xyëëw Piromix (Pirotecnia mixe), pënë pën yjaak nëjäwëwyampy jap  t’ats ejxt  www.pirotecniamixe.com .

 

Ja tuu´yë´pyë

yjaapy: witsuk xontun

jyajy'ëë'yëp: Neya
xaamkëjxp
Santa María Tlahuitoltepec
 

yä´ät xëëw ëjts ja näxwii´nyët n´ats ejxwä´äny, jam mä ëjts ijty ntsëënë, jam mä ëjts ijty ja ntääk mëët ja nteety ja tuu´nën ja pëjkën ijty nyik naxy.
 
kaxë´knëp ja jëpy mäÄ´tsä´, të ja tutk ja jëyujk pyëtë´knëte, të ja tsapnë´ääw tsyapyäxnë,ëjts tu´ukyë ja nwënwää´ny, ja jää´myajtsën mä ëjts ja mutsk´äjtën të nyik naxy. të ja näxwii´nyët jeky nyäjxnë ja tuu´ ka njää´tyëkëy wä´äts ëjts njää´myetsy ku ijty jëpy tumpë nijkyxy, ja ntääk jëpyë jëpyë ijty nyëwejkëjy, jats ja ajop y´ëyë, ja nteety jä´xpë nyijkyxy jëts ëjts ja pitsy nwee´tkëjy, ja ntääk yikxon ja wejkyxy t´jënpatpëkë, xam ja jëën tyëy jëts xam ja ntääk t´a´ejxë ja xëjk miti tsu´uuy këëp,yikxon ëjts mpawënmay ti ntejën yik ëyëwyampy, jaýë n´ijxy ku ja jitsy tpojtstiy jëts tawënjääxy ja xëjk, kë´myë ëjts nanyimyëyë tëtsmejts maatsënet xämnëm mejts yikxon m´utst, pë paktsä´äy tät ëë´yëp...

 

jaak tuu´yë´ëwyämp.

xuxtääjk

Xuxääjk, yä ja xuxpë tyiktanokëtë ku ja xëëw tyunyë yikxonëmts tsuj tsim ja yiknoktë, yikxon ëjts ntsimy ja nëwä´k´awëtetwä´äny.

Määy´jotp

Jam xaamkëjxp, mä ja määy tyunyë, jam ja xaamkëjxpët nyapyäätyëtë, mä kyäjpxtë myatyä´äktë.yikxon ja pä´äk miny, ja akxäj miny, ja xëjkwënjääxy mëët ja nëpa´ämët niiy. Wa´n niyjate´n yikxon ëjts ja n´anëë kyomnë (yikxon ëjts n´anëkomnë).  

Páginas